Autor: s. Maria Sylwia Bekus CR

Na łamach „Almanachu Kęckiego”, w drugim numerze z 1998 roku, ukazał się artykuł Kazimierza Dziubka pt. Antoni Wrotnowski (1823-1900) i jego związki z Łękami. W przypadającą w tym roku 175. rocznicę zawarcia związku małżeńskiego z Gabrielą z domu Breza, warto także wspomnieć o żonie Antoniego Wrotnowskiego.
 
Gabriela z Brezów Wrotnowska urodziła się w szlacheckiej rodzinie Eugeniusza Brezy i Matyldy z domu Maybaum. Rodzina ta osiadła w Wielkopolsce w końcu XVI wieku, gdy Ernest Breza, żonaty z Barbarą z Schoeneich, nabył Goraj. Herb Brezów przedstawia tarczę trzypolową: w prawej części czarną, w lewej czerwoną, w klinie srebrną. W szczycie hełmu orle skrzydło, w górze czarne, pośrodku białe, dołem czerwone. Można również spotkać pola czerwone, błękitne i srebrne, a nad tarczą wprost koronę^[1].
Gabriela, urodzona 2 lutego 1828 roku w mieście Stwołowicze^[2], była drugim dzieckiem Eugeniusza i Matyldy. Pierwsza córka, Ludwika, zmarła tuż po urodzeniu lub w wieku dziecięcym. Następnie, w 1829 lub 1830 roku, przyszła na świat Emilia, również w Stwołowiczach i syn Eustachy, urodzony 9 lipca 1831 roku w Warszawie.
Ojciec Gabrieli kształcił się w Poznaniu, Lipsku i Berlinie, a na początku lat 20. XIX wieku krótko pracował w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. Niedługo potem udał się do Francji, gdzie jako emigrant polityczny przebywał do wybuchu powstania listopadowego (1830-1831). Uczestniczył w nim jako porucznik okręgu słonimskiego. Tam został wybrany na posła sejmu powstańczego. Po klęsce powstania, wysiedlony z Księstwa Poznańskiego, powrócił na emigrację do Paryża. Dopiero pod koniec życia osiedlił się w Warszawie^[3]. Gdy ojciec Gabrieli wyjechał za granicę, matka, warszawianka, wychowywała i kształciła dzieci w Warszawie.
W 1846 roku Gabriela wyszła za mąż za Antoniego Wrotnowskiego herbu Prus III. Ten herb przedstawia tarczę w słup dzieloną, w polu prawym czerwonym – wilczakosą srebrną, ostrzem w dół ku środkowi obróconą, w polu lewym błękitnym – pół podkowy srebrnej z zaćwieczonym na nich półtorakrzyżem złotym, którego ramię dolne w prawo, w klejnocie noga zbrojna z ostrogą, w kolanie zgięta, stopą w lewo^[4]. Ceremonia ślubna odbyła się w kościele pw. Nawiedzenia NMP na Nowym Mieście w Warszawie^[5]. Siostra Gabrieli, Emilia, zawarła związek małżeński trzy lata później^[6]. Rodzice Gabrieli żyli stosunkowo krótko, bowiem ojciec zmarł w wieku 55 lat, 29 grudnia 1856 roku, przy ulicy Miodowej 489 w Warszawie, a matka mając 50 lat, 7 lipca 1858 roku. Rodzice, brat Eustachy^[7], jak i później siostra Emilia (zm. 1901), zostali pochowani w grobowcach na Starych Powązkach w Warszawie.
Gabriela i Antoni Wrotnowscy pierwsze lata swego życia małżeńskiego spędzili w Warszawie przy ulicy Długiej 540. 7 stycznia 1847 roku przyszedł na świat ich jedyny syn – Lucjan Leon^[8], którego starannie wychowali i wykształcili. Całe jego życie jako adwokata, działacza społecznego, kolekcjonera dzieł sztuki, fundatora kościoła w Dłutowie oraz działalność kulturalna prowadzona w Warszawie wraz z żoną, Marią Anielą Jurczyk-Tabęcką, zasługują za zainteresowanie i oddzielne opracowanie.
Gabriela Wrotnowska, jako osoba niepospolitego umysłu i serca prowadziła życie towarzyskie, a jej salony tak w Warszawie, jak i we Lwowie, gromadziły najprzedniejsze umysły i talenty w Polsce^[9]. Jej szeroka działalność filantropijna, charakteryzująca osoby jej podobne w XIX wieku spotykała się z wdzięcznością. Wiele instytucji korzystało z jej pomocy i opieki. Na pierwszym miejscu należy wymienić miejski szpitalik dla dzieci. To pierwszy szpital dziecięcy na ziemiach polskich, który działa nieprzerwanie od 1869 roku. Na początku mieścił się przy ul. Solnej, pod nazwą zakładu prywatnego leczenia dla dzieci dr. Sikorskiego. Utrzymanie tego szpitala i niesienie pomocy najuboższym w Warszawie, było możliwe dzięki hojności ofiarodawców, takich jak: hrabina Aleksandra Potocka, hrabina Gabriela Wrotnowska, Jan Bloch, Ambroży Zborowski i inni. Dzięki wsparciu finansowemu w 1875 roku szpital doczekał się nowej siedziby przy ul. Kopernika. Przez pewien czas Gabriela była także członkiem zarządu szpitala^[10].
Nieco wcześniej, w latach 50., Gabriela Wrotnowska wraz z Zofią Kamilą Truszkowską^[11] pomagała w otwarciu – wbrew rządowym prawom – schroniska dla osieroconych dziewcząt, chorych i starszych kobiet. Był to tzw. Instytut Panny Truszkowskiej. W listopadzie 1854 roku Gabriela wynajęła mieszkanie przy ul. Kościelnej 10 na Nowym Mieście w Warszawie, by Zofia mogła zorganizować tam schronisko dla kilku bezdomnych sierot i staruszek.
Hrabina Gabriela jako osoba głęboko religijna, należała także do Bractwa św. Wincentego a Paulo, którego działalność w tamtych latach została wznowiona. Jako członkini zabiegała o zaspokajanie duchowych i materialnych potrzeb ubogich, jak również o własną formację chrześcijańską^[12].
 
Artykuł ukazał się w "Almanachu kęckim, nr XXIV (2020). Całość przeczytasz pobierając plik PDF.