AUTOR: Paula Wojewodzic

Odnalezione w muzealnych zbiorach zdjęcie (sygn. MK/H/982) przedstawiające pożegnanie ks. Józefa Nodzyńskiego oraz dołączony do niego wydruk artykułu z ósmego numeru „Nowin Illustrowanych” z 1912 roku sprawiło, że zainteresowałam się tą postacią. Podpis pod wspomnianym zdjęciem w gazecie głosi: „Pożegnanie kapłana-obywatela: Sokoli i mieszczaństwo Kęt żegna na dworcu ks. Nodzyńskiego”.
Kim zatem był ten „kapłan-obywatel” i czym się zasłużył, że tak hucznie żegnali go mieszkańcy Kęt? Przecież nie każdemu księdzu urządza się tak uroczyste pożegnanie i nie o każdym pisze się w gazetach.
Dalsza kwerenda w muzealnych zbiorach nie przyniosła żadnych efektów. Podobnie poszukiwania w kronice parafii św. św. Małgorzaty i Katarzyny w Kętach. Istnieje w niej jedynie lakoniczna informacja w spisie kapłanów posługujących w parafii. Pod numerem 148. odnajdujemy zapis: „Joseph Nodzyński, cooper. [wikariusz], 27/8 1908–15/2 1912, prof w gimnazyum w Myślenicach i Krakowie”^[1]. Sprawa ta wzbudzała coraz większe zdziwienie i zainteresowanie. Przecież to niemożliwe, żeby nie zachowały się żadne informacje dotyczące pobytu i działalności ks. Józefa Nodzyńskiego w Kętach. W końcu nie są to aż tak odległe czasy, a tłumy uwiecznione na zdjęciu nie wzięły się znikąd.
Dalsza część artykułu jest owocem archiwalnych poszukiwań. Ma na celu przybliżenie postaci ks. Józefa Nodzyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem jego pobytu i działalności w Kętach. Zdaję sobie sprawę, że niniejszy tekst jest jedynie przyczynkiem do głębszych badań dotyczących życia i działalności wspomnianego kapłana i mam nadzieję, że stanie się on zachętą do kolejnych prac badawczych.
 
Dom rodzinny i młodość
Kęcki wikariusz urodził się 11 lutego 1885 roku w Wieliczce w domu Ferdynanda i Marii Nodzyńskich. Na chrzcie św. w parafii św. Klemensa otrzymał imiona Józef Ferdynand. Miał także dwóch braci: Henryka i Alojzego. Drugi z nich także wybrał powołanie kapłańskie w Zakonie Braci Mniejszych Ojców Bernardynów^[2]. Nie byli oni jednak jedynymi duchownymi w rodzinie, również wuj Jan został wyświęcony na księdza^[3].
Młody Józef uczęszczał do oddziału A w Gimnazjum św. Anny w Krakowie^[4]. Taką nazwę nosiło w latach 1818-1928 dzisiejsze I LO im. Bartłomieja Nowodworskiego w Krakowie. Egzamin maturalny pod przewodnictwem dyrektora gimnazjum wadowickiego p. Seweryna Arzta zdawał w dniach 24 maja–4 czerwca 1904 roku^[5]. Pozytywny wynik oraz otrzymane świadectwo umożliwiły mu we wrześniu wstąpienie do krakowskiego seminarium duchownego, w ramach którego w latach 1904–1908 studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego teologię i filozofię. 21 grudnia 1905 roku otrzymał pierwszą tonsurę, 22 grudnia 1906 roku cztery święcenia niższe, a 21 grudnia 1907 roku subdiakonat. Święcenia diakonatu przyjął 4 kwietnia 1908 roku. Niedziela 5 lipca stała się jednym z najważniejszych dni w życiu Józefa Nodzyńśkiego. Tego dnia o 7.00 rano w katedrze wawelskiej z rąk ks. biskupa pomocniczego Anatola Nowaka przyjął sakrament kapłaństwa. Jako pamiątkę tego wydarzenia ks. Józef otrzymał od ks. kard. Jana Puzyny obraz Matki Bożej Częstochowskiej^[6].
Pierwszą placówką, na którą został skierowany neoprezbiter Józef Nodzyński była parafia pw. św. św. Małgorzaty i Katarzyny w Kętach. Wzmianki o tym możemy odnaleźć w „Dwutygodniku Katechetycznym i Duszpasterskim” oraz w „Gazecie Narodowej”. Swoją posługę jako wikariusz ks. Nodzyński rozpoczął w Kętach 15 sierpnia 1908 roku^[7].
 
Pobyt w Kętach
Ludność Kęt na początku XX wieku była prawie jednolita. Schematyzmy z lat 1902–1907 podają 4978 katolików na 5341 mieszkańców, pozostali to ewangelicy, grekokatolicy i Żydzi; natomiast roczniki z 1912 roku wykazują 5521 katolików na 5884 mieszkańców. Życie religijne zorganizowane było wokół parafii i klasztoru reformatów. W duszpasterstwo miasta czynnie włączały się także żeńskie Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego oraz Sióstr Kapucynek od św. Feliksa, które w 1907 roku z powodu groźby kasaty postanowiono połączyć ze Zgromadzeniem Sióstr Franciszkanek Najświętszego Sakramentu.
Proboszczem kęckiej fary w tym okresie był ks. Maciej Warmuz^[8]. W czasie jego posługi miało miejsce wiele ważnych dla lokalnej społeczności wydarzeń, takich jak: 200. rocznica odsieczy wiedeńskiej (1883), 500-lecie urodzin św. Jana Kantego (1890), rok mickiewiczowski (1898) czy 500. rocznica bitwy pod Grunwaldem (1910). Kęcki pleban był ogólnie szanowaną osobą. Kęczanie doceniając jego działalność, wybrali go do Rady Miejskiej, a w 1891 r. przyznali mu honorowe obywatelstwo miasta. Także hierarchia kościelna doceniała jego pracę, przyznając mu godność kanonika oraz urząd dziekana oświęcimskiego. Ks. Warmuz wystarał się o papieskie przywileje odpustowe w oktawie świąt św. św. Małgorzaty i Katarzyny oraz o przywileje dla ołtarza Jezusa Ukrzyżowanego. W 1894 roku postanowił powołać Stowarzyszenie Młodzieży Rzemieślniczej pod opieką św. Józefa dla podniesienia oraz utrzymania ducha religijnego i zabezpieczenia jej przed wpływami socjalistycznymi. W 1896 roku wprowadził Żywy Różaniec, a od 6 sierpnia 1905 roku ponownie rozpoczęło swoją działalność kanonicznie erygowane Bractwo Różańcowe. Kęcki proboszcz troszczył się także o życie religijne Romów^[9]. Właśnie pod takie skrzydła trafił neoprezbiter Józef Nodzyńśki.
Jego poprzednikiem był wikary ks. Jakub Fijałek. Pracował w Kętach w okresie od 31 lipca 1907 do 27 lipca 1908 roku, później został proboszczem w Głogoczowie. Drugim wikarym posługującym w kęckiej parafii w momencie przybycia do niej ks. Nodzyńskiego był ks. Jan Waśniowski, w Kętach od 10 czerwca 1903 do 23 sierpnia 1909 roku, skierowany później jako proboszcz do Skawiny. Zastąpił go z kolei ks. Kazimierz Respond, pełniąc funkcję wikarego od 26 sierpnia 1909 do 27 sierpnia 1912 roku^[10].
Artykuł ukazał się w Almanachu kęckim nr XXV (2021). Przyczytasz go pobierając plik PDF.